Zespół cieśni nadgarstka
Opis choroby
Zespół cieśni nadgarstka (ZCN) to jedna z najczęściej występujących neuropatii obwodowych kończyny górnej, jest to zespół objawów chorobowych spowodowanych zwiększeniem ciśnienia w kanale nadgarstka lub zmniejszeniem jego objętości, prowadzącym do ucisku i zaburzeń ukrwienia nerwu pośrodkowego.
Przyczyny
Najczęstszymi przyczynami ucisku nerwu, odpowiedzialnymi za występowanie choroby, są przerastanie troczka ścięgien mięśni zginaczy nadgarstka, zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze kości nadgarstka oraz obrzęk pochewek ścięgien znajdujących się w kanale nadgarstka.
Czynniki powodujące wzrost ciśnienia w kanale nadgarstka:
• zmniejszenie przestrzeni w kanale nadgarstka,
• pofałdowanie skóry przy zgięciu nadgarstka,
• przemieszczanie się mięśni glistowatych (międzykostnych) do kanału nadgarstka.
Wśród innych przyczyn rozróżnia się:
• przyczyny pochodzenia zapalnego: reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty, gruźlica, sarkoidoza, skrobiawica, polimialgia reumatyczna, miejscowe procesy zapalne, jak ropne zapalenie pochewek ścięgnistych i inne swoiste i nieswoiste zapalenia;
• zaburzenia o charakterze endokrynnym, cukrzyca, obrzęk śluzakowaty w przebiegu niedoczynności tarczycy, akromegalia, otyłość, ciąża i stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych;
• do rzadkich przyczyn należą: nowotwory kości i tkanki łącznej jak gangliony, włókniaki, tłuszczaki, a także zmiany w przebiegu szpiczaka mnogiego;
• przyczyny o charakterze urazowym: następstwa ostrego urazu mechanicznego ze złamaniem i przemieszczeniem kości nadgarstka oraz przewlekłe zmiany w wyniku powtarzających się mikrourazów kości nadgarstka;
• wśród przyczyn wyróżnia się także rodzaj wykonywanej pracy zawodowej.
Częstotliwość (zachorowalność)
Zespół cieśni nadgarstka (ZCN) jest jedną z najczęściej spotykanych neuropatii z uwięźnięcia. Zachorowalność szacuje się na ok. 100 przypadków na 100 000 mieszkańców.
Występuje u kobiet około 50 roku życia, częściej u mężczyzn. ZCN przeważnie dotyczy ręki dominującej. Czasem występuje obustronnie (około 10%).
Objawy choroby
Charakterystycznymi objawami zespołu jest:
• drętwienie w zakresie kciuka, wskaziciela, palca środkowego i obrączkowego,
• ból dłoni zwłaszcza nocą,
• uczucie obrzmienia palców bez obiektywnie stwierdzanych zmian,
• upośledzenie sprawności ręki,
• silne strzelające bóle od ręki do ramienia i łopatki,
• znaczny zanik mięśni kłębu, powiązany z utratą sprawności ręki.
Dolegliwości często występują w nocy, budząc chorego ze snu, a potrząśnięcie ręką powoduje
ustąpienie zaburzeń.
Postępowanie w przypadku wystąpienia objawów
W przypadku zaobserwowania niepokojących objawów, należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu lub lekarza specjalisty, w celu przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki.
Rozpoznanie i diagnoza
Podstawowym badaniem przedmiotowym w ocenie zespołu kanału nadgarstka jest badanie czucia i ocena sprawności ruchowej. W badaniach dodatkowych najistotniejszą rolę odgrywa
badanie przewodnictwa w nerwach. W diagnostyce, zwłaszcza pod kątem poszukiwania przyczyn choroby, wykorzystuje się badanie radiologiczne nadgarstka, ultrasonografię, a także badanie metodą rezonansu magnetycznego.
Sposoby leczenia
Leczenie cieśni nadgarstka obejmuje leczenie zachowawcze i operacyjne.
Postępowanie zachowawcze w ZCN obejmuje okresowe unieruchomienie, farmakoterapię oraz stosowanie metod fizykoterapeutycznych (biostymulacja laserowa lub impulsowe pole magnetyczne). Celem leczenia jest działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwobrzękowe oraz wpływ na zmianę pobudliwości nerwowej i poprawę przewodnictwa nerwowego.
W sytuacji nieskuteczności leczenia zachowawczego zaleca się leczenie operacyjne.
Celem leczenia operacyjnego zespołu cieśni nadgarstka jest uwolnienie uciśniętego nerwu pośrodkowego. Wskazaniami do leczenia są: nieskuteczne leczenie zachowawcze, zanik mięśni kłębu, niedoczulica w zakresie nerwu pośrodkowego, a także miejscowe zmiany o typie guza w obrębie kanału nadgarstka oraz zmiany pourazowe. Operację zespołu cieśni nadgarstka przeprowadzić można na dwa różne sposoby: sposób klasyczny (otwarty) i metodą endoskopową.
Operacja wykonywana jest najczęściej w znieczuleniu przewodowym, regionalnym znieczuleniu dożylnym, rzadziej w znieczuleniu miejscowym. Operacja nie jest skomplikowana, ryzyko powikłań jest bardzo niskie i przynosi znaczną i trwałą ulgę w bólu.
Po zabiegu operacyjnym zaleca się ćwiczenia mobilizujące ruchy zgięcia palców. Szwy operacyjne usuwane są po około 12-14 dniach. Kolejnym etapem lecenia są ćwiczenia usprawniające, wprowadzane po 2-3 tygodniach od operacji.
Źródła:
[1] Litak J. i in. Carpal Tunnel Syndrome –treatment, „Journal of Education, Health and Sport” 2017, nr 7(1), s. 141-146.
[2] Ciechanowska K., Łukowicz M., Carpal Tunnel Syndrome – etiology and diagnostics. „Journal of Education, Healthand Sport” 2017, nr 7(4), s. 622-638.
[3] Dakowicz A. i in., Ocena skuteczności dwóch różnych procedur terapeutycznych w leczeniu zachowawczym zespołu cieśni nadgarstka, „Reumatologia” 2010, vol. 48, nr 4, s. 225–229.
[4] Makowiec-Dąbrowska T. i in., Sposób wykonywania pracy jako czynnik ryzyka zespołu cieśni nadgarstka, „Medycyna Pracy” 2007, nr 58(4), s. 361-372.
[5] Lewczuk E., Affelska-Jercha A., Zawodowe i pozazawodowe aspekty zespołu kanału nadgarstka, „Medycyna Pracy” 2002, nr 53(5), s. 417-422.