Różyczka
Opis choroby
Różyczka jest ostrą chorobą infekcyjną wieku dziecięcego. Jej główne objawy to zakażenie górnych dróg oddechowych. Choroba charakteryzuje się powiększeniem węzłów chłonnych i zmianami skórnymi wywołanymi przez wirusy z rodziny Togaviridae.
Przyczyny
Zachorowalność na różyczkę występuje na całym świece. Mimo wprowadzonych szczepień ochronnych nadal obserwuje się epidemie występujące co 6-9 lat, sezonowo, tj. w końcu marca i wczesną wiosną. Wirus występuje w wydzielinie jamy nosowo-gardłowej, krwi, kale i moczu osoby chorej. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową oraz przez bezpośredni kontakt z materiałem zakażonym. Co ważne, wirus przenika też przez barierę łożyskową, dlatego jest niebezpieczny dla kobiet w ciąży i zagraża prawidłowemu rozwojowi dziecka.
Osoba chora stanowi źródło zakażenia dla innych 5-7 dni od wystąpienia objawów i do 8 dni po ich ustąpieniu.
Częstotliwość (zachorowalność)
Według Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) w 2016 r. 87% zgłoszonych przypadków różyczki w państwach UE/EOG dotyczyło Polski. W przeciągu pięciu ostatnich lat zaobserwowano znaczny spadek występowania choroby w Polsce. Dla porównania w roku 2013, kiedy to odnotowano epidemię choroby, zarejestrowano 38 548 przypadków, ale już w roku 2017 tych przypadków było tylko 476 osób.
Objawy różyczki
W wielu przypadkach (ok. 50%) zakażenie różyczką przebiega bezobjawowo lub objawy występują w nieznacznym zakresie. W pozostałych przypadkach objawy różyczki występują w charakterystycznej kolejności, ale też nie muszą występować wszystkie. Poniżej wyszczególniono cechy wskazujące na wystąpienie różyczki:
· objawy tzw. zwiastunowe trwające kilka dni: pogorszenie samopoczucia, ból głowy i mięśni, zapalenie gardła, nieżyt nosa, suchy kaszel, zapalenie spojówek (bez światłowstrętu), niewysoka gorączka, utrata łaknienia;
· powiększenie i bolesność węzłów chłonnych: karkowych, potylicznych, zausznych, szyjnych – objaw ten występuje 1 dzień przed wystąpieniem osutki, czyli wysypki;
· okres osutkowy: pojawiająca się wysypka ma postać plamistą lub plamisto-grudkową w kolorze różowym o zmiennym charakterze, pojawia się początkowo na twarzy (zwykłe najpierw za uszami) i tułowiu, po 1-2 dniach na kończynach. Wysypce może towarzyszyć odczucie swędzenia. Objaw ten zanika po 2-3 dniach, nie pozostawiając przebarwień na skórze, może występować również nieznaczne złuszczenie skóry.
Postępowanie w przypadku wystąpienia objawów
Zawsze należy udać się do lekarza, gdyż rozpoznanie wysypki charakterystycznej dla różyczki jest ciężkie i można ją pomylić z objawem innej choroby.
Bardzo ważne jest także ustalenie, czy osoba zakażona miała kontakt z kobietą w ciąży, gdyż zakażenie wirusem może stanowić zagrożenie dla płodu, zwłaszcza gdy przyszła matka nie była szczepiona lub nie przechodziła wcześniej różyczki.
Rozpoznanie i diagnoza
Rozpoznanie choroby ustala się na podstawie obserwacji i wywiadu lekarskiego z chorym lub opiekunem dziecka.
W przypadku zagrożenia różyczką u kobiet w ciąży prowadzone są specjalistyczne badania serologiczne, gdyż wirus może prowadzić do wystąpienia zespołu różyczki wrodzonej (zespół Gregga). Wady wrodzone i uszkodzenia narządowe dotyczą najczęściej oczu, mózgu oraz serca. Często też występuje głuchota ośrodkowa oraz upośledzenie psychoruchowe.
Sposoby leczenia
Różyczka u dzieci przebiega bardzo łagodnie. W niektórych przypadkach leczenie opiera się tylko na podaniu leków przeciwgorączkowych.
Źródła:
[1] OECD and World Health Organization, State of Health in the EU. Polska – profil systemu ochrony zdrowia 2017, [dostęp z dnia 27.11.2018] https://ec.europa.eu/health/sites/health/files/state/docs/chp_poland_polish.pdf
[2] Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych.
[3] Rudkowski Z., Choroby zakaźne i pasożytnicze u dzieci, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001.
[4] Szenborn L., Wybrane choroby wirusowe, [w:] Interna Szczeklika 2018, red. P. Gajewski i in., Medycyna Praktyczna, Kraków 2018, s. 2382-2384.
[5] Panasiuk B., Różyczka, [w:] Medycyna rodzinna : podręcznik dla lekarzy i studentów, red. A. Windaka, S. Chlabicz, A. Mastalerz-Migas, Wydawnictwo Termedia, Poznań 2015, s. 608-609.